EJUSDEM NICOLAI SERMO IN FESTO S. NICOLAI MYRENSIS EPISCOPI.

Homo quidam nobilis abiit in regionem longinquam accipere sibi regnum (Luc. XIX, 12).

1055B 718 1. Nicolaus iste meus, imo et vester, electus ab utero, sanctus a puero, juvenum gloria, senum reverentia, sacerdotum honor, pontificum splendor, conventum nostrum sua laetificat festivitate. Hic est Nicolaus, cujus miracula per totam mundi latitudinem diffunduntur; quem laudat orbis terrae, et qui habitant in eo. Tot enim et tanta miracula cumulantur, ut omnes litteratorum argutiae vix ad scribendum sufficiant, nos ad legendum. Et licet scholarium numerus in incude rhetorica sub Quintiliani vel Ciceronis malleis, tenuissimas orationum laminas extendat, superat tamen gloria confessoris vocem et mentem, linguam et conscientiam. Crebescunt enim quotidie mirabilia, nec requiescit spiritus Dei, ad memoriam militis sui, sua continuare 1055C miracula. Glorificatur in mari, laudatur in terra: in omnibus periculis invocatur. Denique qui descendunt mare in navibus, facientes operationes in aquis multis, ipsi viderunt opera Domini, et Nicolai per Dominum mirabilia in profundo. Nonne post memoriam Virginis singularis, tam dulcis pietas, vel pia dulcedo in cordibus fidelium observatur <al. obversatur> ut in die tribulationis nomen Nicolai teneatur in ore, requiescat in corde? Si coruscationes fulgurant, et procellis detonantibus a supernis vindicta procedit, Nicolaus in patronum assumitur, Nicolaus dulciter invocatur. Si tempestas saeviens et crudelitas maris navigantibus intentantur, 719 Nicolaus flebiliter exoratur ut audiat; suppliciter invocatur ut veniat; ut eruat misericorditer 1055D acclamatur. Si pulsamur incommodis, vel offendiculis indolemus, statim sancti Confessoris nomen prosilit in os nostrum, Nicolaus ingeminatur, patrocinium quaeritur Nicolai.

1056B 2. Ne putetis autem me declamatorie loqui, vel venustate rhetorica verborum exaggerare splendorem; cum omnis mundus beneficia sentiat confessoris, nec sit qui abscondat se ab amore ejus. In testimonium sunt peregrinationes ad sanctum illius corpus a finibus terrae susceptae, ut videantur quae per eum fiant miracula. Non solum autem Christianis, sed et paganis in tantam reverentiam sancti nominis advolavit auctoritas, ut certatim confluant ad laudandum et glorificandum nomen sanctum ejus. Praecipue sacerdotum et clericorum turba tanta devotione circa cultum ejus afficitur, ut in toto orbe terrarum undique convadant et concurrant, ad obsequendum tantae solemnitati. Laetantur pueri, juvenes congratulantur, ornantur virgines, senes exhilarantur, 1056C et omnis aetas personaliter <al. personanter> alludit. Unusquisque autem habet materiam gaudiorum, ut laudent pueri puerum jejunantem; juvenes, juvenem liberantem; virgines, virginum infamiam propulsantem; senes, senis inopiam redimentem. Juvenes et virgines, senes cum junioribus laudent nomen ejus.

3. Sed nunc post actus ejus, Graecorum excellentibus linguis insigniter diffamatos, quid audeat sermo pauperculus balbutire? Verumtamen ne tergiversationes inducere videar excusatorias, recurro ad evangelicam lectionem, et quod de communi accepi, profero in commune. Ait enim: Homo quidam nobilis abiit in regionem longinquam, accipere sibi regnum et reverti. Et ait servis suis: Negotiamini dum 1056D venio. Secure negotiabor praecipiente Domino meo, nec timebo Psalmistam dicentem: Quia non cognovi negotiationem, introibo in potentias Domini (Psal. LXX, 16). Non enim parvum mihi fiduciae robur praestat, 1057A quod ille summus Imperator negotiator meus factus est, et negotium meum sine otio egit quandiu fuit in terris, et pretiosarum mercium sarcinas portans ad Patrem, ipsi vultui Dei, et quid emit, et quid redemit, et unde redemit, ostendit. Tu ergo illo negotioso, otiosus esse disponis, et illo laborante quiescere? Ipse venit negotiari in regionem longinquam; et tu ad regiones proximas ambulare contemnis? Aggredere et ingredere regionem dissimilitudinis, videlicet mundum istum; et vide quam frequentes ibi nundinae, quantae ibi germinent et regerminent vanitates. Prorsus dissimilitudinis, quia regionem similitudinis, ubi ad similitudinem Dei facti sumus, amisisse nos constat. Numquid non magna dissimilitudo de paradiso ad infernum, de 1057B angelo ad jumentum, de Deo ad diabolum?

4. Vade per forenses tumultus, et hinc inde decertantes circumspice; et quantum colligo, in tribus causis vacat omnis voluptas: alii divitiis, alii honoribus, alii gloriae innituntur. Curris ad Indiam, Aethiopiam circuis, transis maria, et alium orbem tibi aperis navigando, ut divitias congreges. Fugis patriam, ignoras filios, divelleris ab uxore, et omnium necessitudinum oblitus, quaeris ut acquiras, acquiris ut perdas, perdis ut doleas. Ascendis montes nive obsessos, et horribilem eorum altitudinem tanquam plana quaeque perambulas. Faciem abyssi latentis non reputas, latronum gladios, et vias insidiarum quasi planas pertransis, oblitusque humanitatis tuae, nec fulminantem coeli faciem, nec aestus 1057C vel frigora magni pendis: thesaurizas, et ignoras cui congreges ea. Nec deest plerumque potentia fortioris, qui detecta fronte capiat vel rapiat, et una hora pauperem et humilem te faciat, quem divitem et sublimem longa aetas provexerat. Filii hominum, usquequo gravi corde? utquid diligitis vanitatem, et quaeritis mendacium? (Psal. IV, 3.) Audi et breviter de honoribus. Ducem te constituere; et data est tibi facultas ut miser sis, et amplius non quiescas. Cumulatur materia sollicitudinum, et inter aerumnas cor ipsum exedentes, necesse est vultum induere gaudiorum. Nunquam in honore sine dolore, in praelatione sine turbatione, in sublimitate sine vanitate quis esse potest. Miseri, juxta philosophum 720 1057D mercedem miseriarum amamus, et ipsas exsecramur. Regum nobis animos induimus, et quidquid nobis ex voluntate non respondet, statim evocat iram: nec communis recogitatur humanitas. Et tunc est vermis arrodens qui conscientiam jugiter torqueat, timor potentiae superioris. Haec est justissima lex, ut sic vivas cum inferiore, quemadmodum superiorem vis vivere tecum. Audi et de gloria. Si quaeris gloriam, omnibus invidiae semina praebuisti. Inflatus es, et ventilatorio plenus spiritu disrumperis, nec attendis quot te sequantur, sed quot praecedant. Conglomerantur omnes ad detrahendum tibi, ad maledicendum linguas acuunt; et argutissimus es, si vel manum vel linguam invidorum possis evadere. Ecce unde gloriosus esse volebas, inglorius 1058A esse convinceris. Nullum enim inexorabilius persequitur multitudo, quam illum qui sibi multitudinis arrogat principatum. Junge his tribus potentiam et voluptatem, quae et ipsa tenui et perfunctorio gaudio rapiuntur; et videbis quia copia pauper est, honor humilis, vilis gratia, potentia debilis, et laboriosa voluptas: ut, juxta Apostolum, omnem intellectum in Christi obsequium redigamus (II Cor. X, 5). Relege maximum illum latinorum philosophorum (Senecam), et in illius verbis meam invenies sententiam. Contemne igitur haec omnia contemptibilia; et de his omnibus fac sarcinam tuam, contemptum mundi.

5. Decursa igitur hac regione, et, quod pretiosius est, inde sublatus, transi ad secundam, quae est paradisus 1058B claustralis. Vere claustrum est paradisus. Hic prata virentia Scripturarum, praeterfluens lacrymarum undositas, quam de purissimis affectibus amor ille coelestis eliquat. Hic sunt arbores erectissimae, chori sanctorum, nullaque est quae non multa gaudeat fructus ubertate. Hic est sublimis illa mensa, in qua Deus est et cibans et cibus; munerans et munus, offerens et oblatum, convivans et convivium. Hic aggestae sunt Omnipotentis divitiae: hic refusa est gloria Angelorum. Putasne nullas hic esse nundinas, et otiari illos qui habitant unius moris in domo? Videas hunc sacris lectionibus intendentem, illum incumbentem orationibus: hunc pro suis excessibus lacrymantem, illum in Dei laudibus exsultantem: hunc vigilantem, jejunantem illum; et officio 1058C pietatis sibi invicem invidere. Nocte consurgunt ad confitendum ei, vespere et mane et meridie narrant et annuntiant laudem ejus: et omnis illorum sedulitas in orbem divini rotatur obsequii. Curre ergo per omnes, curre per singulos, et de universis et singulis fac sarcinam tuam, formam vivendi.

6. Relicto ergo mundo, et modo vivendi suscepto, transi ad tertiam, quae est regio expiationis. In hac benignus Pater examinat filios rubiginosos, sicut examinatur argentum; ducit per ignem et aquam ut educat in refrigerium. Triae sunt distinctiones locorum, quas pro diversitate meritorum animae sortiuntur. Ad coelum namque statim evolant, qui domicilio 1058D corporis usi sunt tanquam carcere, qui defaecatam puramque substantiam utriusque hominis servaverunt. E contrario, qui fecerunt usque ad mortem quae digna sunt morte, locis gehennalibus sine misericordia deputantur. Qui vero neutrum sunt, sed sunt inter utrumque; qui mortalia quidem commiserunt, sed circa mortem poenituerunt, poenitentiam non explentes, indigni ut statim gaudeant, nec digni ut semper ardeant, loca purgatoria sortiuntur: in quibus flagellantur, sed non ad insipientiam sibi, ut extorti transferantur ad regnum. Pro his qui in coelo sunt non est orandum; quia eos, non pro eis orare debemus. Pro his qui in inferno sunt suspendendae sunt preces; quibus clausa est janua misericordiae, et totius spes interclusa salutis. Pro illis 1059A tantum vigilandum est in orationibus et subveniendum sacrificio singulari, qui in locis purgatoriis emundantur; ut benignus Pater poenitentiam eorum in satisfactionem, et hanc in glorificationem cito convertat. Curre iterum per istos intuitu pietatis, et fac sarcinam tuam, affectum compatiendi.

7. Quarta est regio gehennalis: regio dura, extimescenda; terra afflictionis et oblivionis, terra miseriarum et tenebrarum, terra turbinis et caliginis, terra maledictionis et mortalitatis, terra sitis et famis, terra combustionis 721 et frigoris, in qua nullus ordo, sed sempiternus horror inhabitat. Totus tremo atque horreo ad memoriam regionis istius, et concussa sunt omnia ossa mea. Illic est ignis qui non succenditur; vermis qui non moritur; frigus horiendum. 1059B Ibi fetor intolerabilis exoritur, percutientes mallei resonant incessanter, obfusae tenebrae cumulatius indensantur. Illic confusio peccatorum, horribiles facies daemonum, inextricabilium vinculorum fertilis multitudo. Ibi fletus et stridor dentium, planctus et gemitus; et alternantia mala impios sine pietate discerpunt. Nihil sic valet ad exstirpandas voluptatum radices, quam istorum memoria, et recordatio vulnerum Domini mei, qui stetit ante judicem, qui alapas accepit, qui flagellatus et consputus est; qui coronatus spinis, qui colaphis caesus, qui suspensus in ligno, cui pendenti insultatum est; qui mortuus in cruce, qui lancea percussus, qui sepultus; qui resurrexit, qui ascendit ad coelos, qui fecit nos regnum et sacerdotes Deo et Patri. Curre per has tumultuantes nundinas, ut vivus descendas 1060A in infernum; et fac sarcinam tuam, odium peccati.

8. Quinta regio est paradisus supercoelestis; regio beata et gloriosa, plena voluptatis et gratiae, suavitatis et laetitiae, benignitatis et gloriae. Ibi requies a labore, jucunditas de novitate, de aeternitate securitas. Illic omnes vivunt, nullus moritur, omnes exsultant in voce exsultationis. Intraverat David in sanctuarium ejus, et mente excesserat Deo: nec tamen aliquid aliud potuit asportare, nisi, quia gloriosa dicta sunt de te, civitas Dei (Psal. LXXXVI, 3); et illud, Beati qui habitant in domo tua, Domine; in saecula saeculorum laudabunt te (Psal. LXXXIII, 5). Nescio quid magnum promittitur, videre Deum, et laudare. Laetatus sum et ego in his quae dicta sunt 1060B mihi, in domum Domini ibimus (Psal. CXXI, 1). Jam stamus in atriis Jerusalem; jam de vestibulo magnae civitatis gaudia somniamus <al. seminamus>. Curre igitur et per regionem istam; et fac sarcinam tuam, amorem Dei.

9. Negotiamini ergo donec veniat homo ille nobilis, qui abiit in longinquam regionem, accipere regnum et reverti. Revertetur plane, et tunc cum usuris exiget pecuniam quam tradidit nobis. Nihil perdit, nihil obliviscitur, nihil impunitum relinquit.

10. Supplicemus igitur confessori, ut Redemptori nostro, amico suo, pro nobis hodie supplicare dignetur, qui est Deus benedictus in saecula. Amen.