MISCELLANEA Plerumque anecdota DE CULTU B. MARIAE VIRGINIS IN ABBATIA AFFLIGHEMENSI ET DE ITINERE S. BERNARDI PER TRACTUS FLANDRICOS A. D. MCXLVI.

I. Venerabili Abbati Clarevallensi Bernardo, Anselmus Gemblacensis, in laudem Claravallis.

Vallis devexa, quam mons objectus opacat,

Quam premit hibernis defluus amnis aquis,

Non satis aut segeti, satis aut accommoda viti:

Damnat Vitipater, devovet alma Ceres.

Hic tua dissimilis longe, Pater optime, vallis:

Vallis utrique deo germine grata suo.

Haec etiam gelida quondam torpebat in umbra;

Innabatque suis improba canna vadis.

Missus es a Domino prave cessantis agelli,

Mandantur curae tesqua colenda tuae.

Ad praescripta bonus consurgis munia servus

Armas exertas vomere, falce manus.

Dirigit, illustrat tua Sol vestigia verus,

Qui jubar occiduis subdere nescit aquis;

Qui simul afflavit sterilis loca caeca paludis,

1821B Noxia caligo, noxius humor abit.

Tesqua prius, Tempe clarissima nunc, trahit ex re

Clara suum vallis riteque nomen habet.

Neve filix increscat, et intuba pessima messi,

Carduus in pingui luxurietur humo,

Vertis fecundas impresso vomere glebas,

Pondere quas rastri discutiente domas.

Paribus hinc sulcis cerealia semina condis,

Foenore proventus multiplicanda sui.

Suspensum palo simulacrum territat, arcu

Tenso, damnosas et procul arcet aves.

Ac Domini Sabaoth generoso palmite Sorech

Vinea plantatur, uberiore loco;

Vinea, de Phariis per te translata tenebris,

Eruta caenosis, tersia gurgitibus.

Infodis et certo disponis limite vites,

Subdens bracceolis fortia fulcra suis.

Sufficiat ne non gemmis lactentibus humor,

Falce supervacuum, luxuriamque putas.

1821C Neve caper viti, sus insultet sationi.

Quadrata sepis undique maceria

austri spiramine levi,

ra threicii. . . . . . . . . . . . . . . . mella saporis

(Folio misere corraso, novem carmina exciderunt.),

Matris mutata silvestris surculus umbra,

Discit lenaei fronde virere dei.

Gemmula jam florem profert, diffundit odorem

Pampineum, quo se porrigit usque nemus.

Jam gravidam vitem geniali fasce levari

Imperat autumnus, et sua dona legi.

Jam Domini complent messis, vindemia, fructu

Horrea triticeo, nectareoque lacus.

His oblectatur sponsi sponsaeque voluptas,

1822A O amborum, opera, Dulcis amice, tua.

Te manet emeritum merces amplissima servum,

Pro servi meritis, gloria perpes herum.

Ex cod. Duaceno 552, olim Aquicinctino.

II. — 1075.

Fuit igitur statua ista, Beatissimam Virginem MARIAM puerum suum in ulnis habentem repraesentans, sculpta ex molliori illo et subcandido aut sane huic simillimo lapide, arena nigra nonnihil inspersa (quem Teutones Avenesteen, Brabantes Lavendersteen nuncupant), longitudinis hominis mediocris, hoc est quinque et amplius pedum, opere et habitu prorsus antiquo, velo ex capite defluente in humeros . . . ; locus autem, quo primitus constituta permansit et honorata fuit centenis aliquot annis, est in claustro sive ambitu monasterii, juxta ostium quo ex illo in dormitorium, ubi et ejusdem basis ipsa modo visitur, eminens ex parte antiquioris ecclesiae, ubi modo constituta est alia D. Virginis 1822B statua, cum hac subscriptione:

Virginis hancce piae statuam venerare MARIAE Praeteriensque cave ne taceatur Ave. Ex chron. MS. Phalesii.

III. — Circa annum 1121. B. MARIAE Virginis Praeconium, a Francone, abbate Afflighemensi II, denuo ex codicibus recensitum.

Et dignum erat ut, qui corruptam in Adam massam sanare veniebat, non de semine corruptionis, sed de potentia Spiritus Sancti nasceretur . . . Quaesitum est vitrum mundissimum atque solidissimum, per quod igneos radios transmitteret sol justitiae ad effugandas tenebras gentium, ex quibus puritas vitri et claritatis augmentum conciperet, et integritatis detrimentum non sustineret. . . Ubinam terrarum tam speciosa , quae Filium Dei 1822C de sinu Patris alliceret, et in amplexus suos vinculis charitatis prae violentia captivum traheret? Diu quaesita, multis sanctorum votis exspectata, tandem inventa est specialis illa, specialiter digna, singulariter pulchra, virgo MARIA. Sed a quo inventa?.. Ipsa Sapientia MARIAM sibi in sponsam ab aeterno ordinavit; ipsa in plenitudine temporis castissimum MARIAE uterum in tabernaculum sibi sanctificavit; ipsa templum in MARIA omni gloria et decore super omnium creaturarum visibilium atque invisibilium pulchritudinem adornavit; quantum voluit, et quantum nasciturum de ea decuit. . . Jure igitur MARIAM omnis conditio, omnis aetas, omnis gradus ANGELICA SALUTATIONE honorat. Jure, A, MARIAE omnis vox, omnis lingua, omnisque conscientia 1823A cum angelo proclamat: AVE MARIA! gratia plena, Dominus tecum, benedicta es in mulieribus . . .

Quidquid enim MARIAE, speciali licet praerogativa, gratia Dei contulit, hoc in salutem totius mundi miseratio divina providit. MARIA bonum commune est omnium, et de plenitudine MARIAE impleta est solitudo gentium. Quisquis ergo avidis faucibus sitis dulcedinem gratiae, cum debita reverentia accede ad plenitudinem ventris MARIAE: tanta inde ubertas pietatis, tanta fluit suavitas pietatis, ut nec ubertas defectum, nec suavitas noverit fastidium. Bibe ergo, bibe de hoc fonte pietatis! Bibe, ut avidas fauces impleas; sed ne putes, quod bibendo, sitim extinguas. Amor aeternorum hoc habet proprium, ut amantium semper inflammet desiderium, nunquam amantibus aliquod sui ingerat fastidium.

Nulla mens aestimare, nulla sufficit lingua enarrare quantam per virginum decus MARIAM Deus homini contulerit gratiam. MARIA, stella maris, lumen 1823B errantium, spes desperantium, consolatrix moerentium, commune gaudium omnium Christi fidelium, de cujus laude nondum desiderio satis fecimus, nec aliquando in defectu corruptibilis hujus vitae satis fieri posse credimus; praegustata autem ejus suavitate laudis, ejus desiderium magis ac magis accenditur; quotidiana memoria ejus ac frequenti iteratione dulcissimi nominis ipsius quasi divino quodam rore pii desiderii aestus refrigeratur>. Neque enim post illud singulare dilecti filii sui nomen, quod est super omne nomen, aliud nomen coelum aut terra nominat, unde tantum gratiae, tantum spei, tantum suavitatis, tantum consolationis piae mentes concipiant. Quotiescunque enim dulcissimum nomen illud MARIAE amatores illius audiunt, toties ex pio auditu et suavitate auditi nominis nescio quid inenarrabilis jucunditatis intus trahunt. Nomen namque MARIAE mirum quid suave ac divinum in se continet, ut cum sonuerit amicis cordibus, amicae suavitatis odorem spiret. Et mirum 1823C illud est de nomine MARIAE et valde mirum: semper audiatur quasi novum. MARIA, Virgo Sancta, Mater Deo digna, benignissima consolatrix, potentissima suorum advocatrix. Videbor cuilibet in laude MARIAE NOSTRAE, NOSTRAE, inquam, NOSTRAE, videbor forsitan nimius, sed nemini, nisi qui fuerit et Matri ingratus et in Filium impius . . . (De gratia Dei, l. VI per totum).

IV. — 1136. Albertus III abbas, dictus Marianus

Tertius Albertus fuit abbas, verus amator

Normae, qui expletor fulsit et ingenuus,

Pervigil, aequivolens Marianus et assecla patrum.

Amerius, in Chron. ms. f. 32, apud Bedam in Haffligh. illustr. t. I, p. 253.

V. — 1146. S. Bernardus adest concilio Atrebatensi, tituloque subscribit quo Alvisus episcopus altare de Sanctis abbati S. Autberti Cameracensis tradit.

In nomine Sanctae et Individuae Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen.

Ego Alvisus, Dei miseratione Atrebatensis episcopus, tam futuris quam praesentibus, in perpetuum. Luce clarius constat, quod omnis pontifex, apostolorum gerens officium, eorum necesse est imitetur exemplum; ut sit ejus instantia quotidiana, sollicitudo omnium ecclesiarum. Quod ego minimus omnium Domini sacerdotum sciens, mecumque retractans, volo, prout vires suppetunt, pauperum Christi et piis precibus assentire et necessitatibus subvenire.

1824A Igitur quum in praesentia venerabilis Samsonis Remensis archiepiscopi, Joslanus Suessionensis, Milo Morinensis, Alvisus Atrebatensis pontifices et Abbas Clarevallensis consedissemus: inter loquendum unam mihi petitionem communiter deposuerunt, cui assentire, pro divina gratia et tantarum personarum reverentia, opportunum duxi; ideoque libentius effectui mancipavi.

Altare ergo de Sanctis quod Letardus, clericus Lensensis, eatenus possederat et reddere disponebat, quod et fecit, Karissime in Christo frater Galtere, venerabilis Abba Sancti Autberti Cameracensis, eorum precibus et testimonio, tibi concessi et concedo, ad usus fratrum tuorum perpetuo possidendum, salvo in omnibus jure Atrebatensis episcopi et ministrorum ejus.

Si quis autem post hanc nostram diffinitionem manu sacrilega ab Ecclesia, cui, Deo disponente, annuimus, auferre temptaverit, cum Simone mago 1824B anathema sit. Ut autem rata et inconvulsa permaneat tam celebris facta donatio, eam transcribi et sigilli nostri impressione roborari et supradictarum personarum aliarumque signa annotari praecepi.

Signum D. Samsonis Remensis archiep. — S. D. Joslani Suessionensis episcopi. — S. D. Milonis Morinensis episcopi. — S. D. Bernardi Clarevallensis abbatis. — S. Luce Atrebatensis archidiaconi. — S. Petri Praepositi. — S. Nicolai Decani. — S. Anselli cantoris. — S. Frumaldi magistri. — S. Rotberti, Guidonis, canonicorum. — S. Balduini abbatis de Mareolo.

Ego Alvisus, Dei miseratione Atrebatensis episcopus, hoc libertatis donativum relegi, subscripsi, et in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti propria manu confirmavi.

† Actum Atrebati, anno Domini MCXLVI, anno autem pontificatus D. Alvisi Atrebatensis episcopi XVI.

Ex membrana originali, cui appendet, filis sericeis subflavis, sigilli pars haud exigua.

1824C Ego archivi Insulensis custos transcripsi, contuli, recensui.

Insulis Flandrorum VIII Kal. Nov. MDCCCXLVIII. Infra scribebatur: LEGLAY

VI. Ad Loos prope Insulas, monachi Clarevallenses locum designant condendo monasterio, cujus fundamenta, BERNARDO AUCTORE PRAESENTE, ut habet monasterii chronica, jacta sunt.

In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Ego Theodericus, Flandriae comes, notum facio, quod monachi de Claravalle emerunt, ad opus ecclesiae Sanctae Mariae apud Los, terram Bernardi de Anakim, quam ipse tenuit in feodo De Pirron de Bargas; et idem Petrus eamdem terram tenuit de me. Et ut hoc inconvulsum praefatae ecclesiae in perpetuum permaneat, sigilli mei impressione et scripto assignavimus confirmari in remissionem peccatorum 1824D meorum et sub testimonio sufficienti. Signum Rogeri de Wafrin. — S. Petri de Maisnil. S. Hugonis de Los et Clerbald fratris ejus. S. Lamberti filii Rikir. S Johannis pulchri.

Actum Insulis anno MCXLVII in vigilia Pentecoste, dum secunda vice pergerem ad sanctam Hierusalem.

Ex originali membrana, e qua pendebat sigillum nunc avulsum, in eodem archivo Insulensi adservata.

VII. Ex chronico S. Bertini, ad annum usque 1148 a Simone abbate exacto.

(A^o 1146). . . Et quidem S. Bernardus, per Flandriam 1825A et Brabantiam pluribus monasteriis constructis et reparatis, in Allemanniam venit crucem Domini praedicare. . . Inter quos erant. . . Alvisus episcopus Atrebatensis, noster monachus, et Leo noster abbas Sithiensis. . .

VIII. — 1146 Brugis, S. Bernardus testis adest donationi Radulphi, castellani Brugensis pro ecclesia S. Bartholomaei apud Eechout.

In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Ego Radulfus Brugensis castellanus, pro redemptione animae meae XL sol. ex decima mea de Lophout ecclesiae S. Bartholomaei apud Eechout in Brugis contuli, Theodorico Flandrensi comite assensum praebente et sigilli sui impressione confirmante.

Testes affuerunt BERNARDUS abbas clarevallensis, Lemnothus abbas S. Bertini, Anselmus Dapifer, Eustachius Camerarius, Baldericus de Stupha, Vodinus frater ejus.

Actum Brug. an. Incarnationis Dominicae MCXLVI, regnante Ludovico rege Franciae, Theodorico Flandriam tenente.

1826A E cartulario et censuali membranaceo abbatiae de Eechout, ordinis S. Augustini, f. XXXVI verso, quod in majori seminario Brugensi servatur.

IX. Theodoricus, comes Flandrensium, consuetudines capituli S. Martini Yprensis, coram S. Bernardo, confirmat.

Quoniam generationum decessione ac successione rerum gestarum memoria interit, litterarum apicibus nil memorie fidelius servit, tam praesentibus quam futuris memorandum relinquere congruum duximus. Quia ego Theodoricus, divina permissione Flandrensis comes, cum glorioso Francorum rege Lodevico Jherosolimam profecturus, Helmaro, Yprensis ecclesie venerabili preposito, quecumque predecessores ejus a predecessoribus meis jura sive consuetudines, tam in scabinatu quam in caeteris, omni exactione exclusa, tenuerunt, ob remedium anime mee et uxoris mee Sibilie concessi. Signum domini Milonis episcopi. S. Bernardi Claravallensis abbatis. S. Walteri gonella. S. Gilleberti Bergensis. S. Walteri Audomarensis castellani.

X-XI.

1825A † IN NOMINE ... SCE ... E ... INDIVIDVE ... TRINITATIS ...

Ego Bernardus Di gra clarevallensis abbas vocatus || omibus sce eccle filiis юpetua in Dno ihu XPO || salute. Notum esse volum⁹ ta futuris q psentibus, dissensione int' || abbate ninivensem et iettensem pro || eccla de lidekerke tali m^o in psentia nra cora religiosis personis detminata. Consessit abbas iettensis || susciюe in parte sua altare et ecclam de leuues cu omibus apюtinentiis suis. videlicet in tris. in || decimis. censu edificiis. mancipiis utriusq; sexus vi || si qua st alia. et sicut tenere dividit parrochia || de lewe et ea de lidekerke. pter decima una i || parrochia de erebaldenge юtinente ad ecclam || de leuues. qua abbas iettensis possidebit cu ceti reb⁹ eiusde eccle. abbe ninivense reliq omia ad ecclam || de lidekerke юtinentia optinente et ut hec copositio || hortatu nro et csilio facta. in ppetuu юmaneat rata. carta hanc fieri iussim⁹ sigilliq; || nri impssione signavim⁹. subnotatis idoneis testib⁹ q^l || int'fuerunt csentientib⁹ etiam frib'; et invice || exfestucantib⁹ utⁱusqu; eccle. scilicet iettensis et || ninivensis S De Petⁱ abbis affligensis eccle. S. Rotberti || abbatis de Dunis. S. Balduini abbis de Castellione. || S. Gozuini abbis de Truncinis. S. Euerardi m^o. Gerardi || m^o. Geraldi m^o Gualfridi m^o.

Desumptum ex originali Ninivensi, nunc Gandavensi, die 28 octob. 1848. Pendet adhuc sigillum integrum.

1826A † IN NOMINE ... SCE ... E ... INDIVIDVE ... TRINITATIS ...

Ergo Bernardus, Dei gratia, Clarevallensis abbas vocatus, omnibus sanctae ecclesiae filiis perpetuam in Domino Jhesu Christo salutem. Notum esse volumus tam futuris quam praesentibus dissensionem inter abbatem Iettensem et Ninivensem pro ecclesia de Lidekerke tali modo in praesentia nostra coram religiosis personis determinatam. Consensit abbas Iettensis suscipere in partem suam altare et ecclesiam de Lewe cum omnibus appertinentiis suis. videlicet in terris, in decimis, censu, aedificiis, mancipiis utriusque sexus, vel si qua sunt alia. et sicut Tenera dividit parrochiam de Lewe et eam de Lidekerke praeter decimam unam in parrochia de Erenbaldengem pertinentem ad ecclesiam de Leuues: quam abbas Iettensis possidebit cum caeteris rebus ejusdem ecclesiae; abbate Ninivense reliqua omnia ad ecclesiam de Liderkerke pertinentia optinente. Et ut haec compositio, consilio et hortatu nostro facta, in perpetuum permaneat rata, cartam hanc fieri jussimus, sigillique nostri impressione signavimus, subnotatis idoneis testibus qui interfuerunt; consentientibus etiam fratribus et invicem exfestucantibus utriusque ecclesiae, scilicet Jettensis et Ninivensis. Signum Domini Petri abbatis Affligensis ecclesiae. Signum Roberti abbatis de Dunis. Signum Balduini abbatis de Castellione. Signum Gosuini abbatis de Truncinis. Signum Everardi monachi. Geraldi monachi. Gualfridi monachi.

Desumptum ex originali Jettensi seu Diligemensi, die 30 octobris 1772; ubi totum sigillumerat abrasum, restante tantum pergameni integra forma cui circumfusa fuerat cera. Ita Beda in Haffligh. Illust. t. I, pag. 389.

XII.

Quum igitur, anno 1146, S. Bernardus Afflighemense coenobium inviseret, cunctaque mirabundus inspiceret, ac divina monasticaque cum Dei famulis seu angelis officia frequentaret, occurrit ille, in ambitu, ad ostium dormitorii et prope portam ecclesiae, statuam B. M. Virginis, quae solebat a quolibet monacho mane dormitorium intrante ter angelice salutari . . . Quum S. Bernardus venerandam Deiparae Virginis statuam salutasset, dicendo: Ave, Maria: ipsa respondit imago: Ave, Bernarde; sub Godescalco hujus loci abbate; deinde ad nostros duos habuit sermones vir sanctus, quibus desiderabat ut Affligemenses nigrorum monachorum habitus ad sui normam instituti viverent, pristino S. Benedicti nigri scapulari retento: ad quod inducere Gothescalcum aut monachos non potuit. In affectus porro sui ad eosdem religiosos arrham, baculi pastoralis ibidem reliquit. Hinc vero Gemblacum discedens, 1827B ejus loci monachis casulas legavit, praeclarum quocumque veniret de utroque coenobio dans testimonium. — Chronico Afflighem. ms. auctore Phalesio.

XIII.

In Belgio, commemoratio Beatae Virginis MARIAE quando per os imaginis Affligemensis, praesente monachorum coetu et copiosa multitudine, sanctum Patrem Bernardum salutavit, clara voce dicens: Salve, Bernarde! Quae imago in tanti miraculi testimonium magno servatur honore.

Ex martyrologio Villariensi XV kalendas novembris.

Menolog. Cisterciense, ad hunc diem p. 354.>

XIV.

1827C Quum aliquando S. Bernardus causa praedicationis Brabantiam intrasset, ut fructum aliquem in ea acquireret, sicut et in caeteris gentibus, coenobium Haffligemense adiit, suos sermones ibidem faciens: in cujus memoriam baculum, in quo consueverat sustentare imbecilles artus, Haffligemenses conservare feruntur. Sed cum eos ordini Cisterciensi adunare voluisset, nec valuisset, coenobium Gemblacense intravit, et caritative in eo susceptus, casulam suam, quae adhuc ibi est, in eo dimisit.

Ex chronico Villariensi. MARTEN. Thesaur. anecd. t. III, col. 1269.

XV. — 1146.

Bernardus: «MARIA, ait, mea, Ave!» tu, Virgo beata;

«Et tibi: Ave, Bernarde! ego imago redico volenter.»

Sub Godescalco abbate loci dictum ita refertur:

Inde duos habuit sermones hic bona nardus

Bernardus, quibus voluitque habitusque nivere

1827D Nostratum. Haud voluit Godescalcus, vel monachorum

Quis. Gemblacum adiit, baculi huic ex parte relicta

Testis; Gemblaci casula est Bernardi relicta.

Afflighem (poterit Gemblaci) aut quis monachorum

Nigrorum sineret habitum compellere numquam?

Dixisti, Bernarde Pater, quocumque venires:

«Angelus Afflingus monachus est, terreus alter

Coenobicus.» certa laus est hinc magna Brabantis.

Amerius in Praemissis Chronico.

XVI. — 1153. De B. V. Waveriensi.

. . . Abbas etiam Afflighemensis et fratres ejus pedites usque ad ipsum oppidum (Bruxellas) convenerunt, ubi albis vestiti et cappis induti processionem multitudine monachorum composite et honeste 1828A ordinaverunt. Et sic cantando, Deum et ejus Matrem collaudando, cum magna gloria et applausu totius populi, qui ea die dicuntur fere ad triginta millia convenisse in ecclesiam S. Nicolai. Attestati sunt fideles numquam se aliquo conventu qui factus sit aliquando, sive imperatoris, sive jussu Romani Pontificis, tam honestam et tam bene ordinatam processionem vidisse. Quoddam insuper beneficium quod non est silentio praetereundum, immo super caetera commendandum, ipsa gloriosa Domina contulit, toto illo tempore, fidelibus suis, per quod bella multa, quae jam, instigante maligno, concitata fuerant, et seditiones consopitae quieverunt. Dum enim ex diversis partibus multi convenissent, de quibus auditum est quod inimici essent ad invicem, statim sine ulla exactione pecuniae vel qualibet satisfactione quae inter saeculares in hujusmodi negotiis solet fieri, solo Dei timore et amore piissimae matris correpti interventu fidelium in pace reconciliati sunt.

1828B Ex auctario Sigeberti Affligemiano, inter Monum. Germ. hist., t. VI Scriptor. p. 401.

XVII. — 1160. Ad B. V. Mariam flosculi decerpti e Commendatorio Nicolai Mys conversi Afflighemiani.

Ut rosa, flos florum: sic est domus illa domorum;

Cujus odor morum thyma spargit ubique bonorum.

Hic monachi, quorum devotio sancta Polorum

Mulcet laude chorum, Deus est adjutor eorum

Quilibet hic sobrie, fugiens consortia Liae,

Ut sibi sit proprie socius cupit esse MARIAE . . .

O gens egregia, summa repleta Sophia,

Per mundi maria quam protegit alma MARIA,

Mundo stella maris, Hafflingus jure vocaris,

Expers sola paris, gaudens, quanto cruciaris!

XVIII. — SAEC. XIII ET XIV.

Obtinuit mos monachorum Hafflighemensium longus 1828C usque ad adventum Edmondensium reformatorum, mane nunquam intrare a dormitorio in ecclesiam, nisi ter eamdem (B. MARIAE V.) imaginem angelice salutarent: qui negligentior erat in hoc, Prioris correptionem acrem satis in capitulo subibat.

Amerius in Chron. ms.

XIX. — SAEC. XV.

Circa a. 1460, Goswinus, XXIII abbas, . . . ut opus quod incoeperant duo praedecessores in aedificandis novis ambitibus claustri promoveret, . . . adjecit ipse tertiam partem, quae constituit ambitum Divae Virginis, ubi etiam construxit lapidea sedilia pro mandato pauperum.

Beda, Hafflig. illustr. ms.

XX. — Ann. 1523-1559.

Johannes, cognomento Solebrecq, . . . pietate et observantia caeteris praeluxit, sed vel maxime devotione in B. V. MARIAM, qui et tota vita sua vere 1828D Marianus fuit: ut autem morem antiquorum, qui solebant statuam ejusdem Virginis in ambitu expositam, ante ingressum chori ad matutinum tribus salutationibus honorare et invocare, imitari posset, quod suo tempore difficilius fiebat, eo quod Egmondenses viam ad ecclesiam abbreviassent, ita ut per praedictum statuae ambitum amplius transire non oporteret, ipse praeveniebat tempus officii et implebat desiderium suum.

Beda. ibid. t. VI, p. 1010.

XXI. — Ann. 1578.

Dum irruptio fiebat in monasterium, frater Henricus De Corte, custos, cucurrit primum ad ecclesiam, et quaedam pretiosiora abscondit, et fugiens abstulit secum pedum S. Bernardi et conservavit illum.

Ib., p. 1132.

XXII. — A. 1580.

Degente conventu nostro Alosti a praecedente martio, quando Teneramunda expulsi sumus, abbate vero quaquaversum majora operante, facta est in hieme nova desolatio, quae pressit animos omnium nostrum: impie enim de loco suo deturbata et confracta fuit veneranda statua gloriosissimae Virginis deiparae MARIAE, quae D. Bernardum se salutantem miraculose resalutavit: scelus hoc perpetrante quodam famulo hic relicto, haeresis, ut verisimile est, lue infecto. Quae retulit nobis R. D. Godefridus Pontanus, congregationis nostrae senior ac quondam prior in Wavria.

Phalesius, apud Bedam ad hunc annum.

XXIII. — A. 1605.

Vix novellus grex gustaverat pascua matris, quin zelosissimus prior Cobbartius, admovens manum operi, coepit aestuari ad reparationem totius Domi, 1829B comeditque eum ante omnia zelus Domus Dei, zelatusque est honorem B. V. MARIAE . . . Dictae partes adhuc jacebant penes locum: quas R. P. Judocus Cobbart Mechliniam misit . . . ex quibus duae principales statuae aequalis formae, ejusdem magnitudinis exsculptae, quarum unam per R. D. Wiringum obtinuerunt religiosi Soc. Jesu et in collegio suo Bruxellensi exposuerunt. Altera autem, quae nobis remansit, habens puerum Jesum in brachio sinistro, dextra autem racemum ostentans, imago, primo ubi loquuta est loco, constituitur, ibidem aliquorum annorum decursu permanens, donec

XXIV. — A. 1621.

R. D. Benedictus Haeften, primus post monasterii restaurationem (namque ipsius praecessores aliunde translati) de congregationis nostrae gremio praepositus, illam ob praegnantes rationes, in alam templi, ad septentrionem (quae tum temporis 1829C nobis deserviebat pro choro), transtulit, quo et externis et maxime devoto femineo sexui (qui claustri ambitu arcebatur) piae venerationis jam daretur accessus; unde domesticorum et praecipue vicinorum devotio ad D. Virginem non parum aucta esse dignoscitur. Ad quam proinde fovendam et in dies magis promovendam, supradictus praepositus construi jussit tabernaculum artificiose elaboratum et deauratum: atque in tabella fronti ipsius imminente, litteris argenteis, insculpi miraculum brevi carmine a se dictato comprehensum in hunc modum:

Virginis Matris statua haec MARIAE

Voce Bernardo retulit salutem:

Hanc quoque aeternae cupidus salutis

Saepe saluta.

In primo loco, ubi ejusdem statuae basis ipsa modo visitur, eminens ex pariete antiquioris ecclesiae, constituta est alia divae Virginis imago, cum hac subscriptione a centum abhinc annis:

1829D Virginis hancce piae statuam venerare MARIAE,

Praeteriensque cave ne taceatur ave.

Phalesius, passim apud Bedam.

XXV. — A. 1627.

Initum est concordatum inter trium monasteriorum per Belgium reformatorum Praelatos, pro facienda aliqua unione capitulari, sub titulo congregationis Beatae MARIAE Virginis in templo praesentatae.

Beda, Haffligh. illust. ad h. ann.

XXVI. — 1647. Indulgences accordйes par Jacques de Boonen, archevкque de Malines.

Nous Jacques, par la grвce de Dieu et du Saint-Siйge de Rome, archevкque de Malines, а tous ceux qui verront les prйsentes, salut.

Pour exciter dans les coeurs des fidиles la dйvotion envers la trиs-sainte Mиre et Vierge MARIE; 1830A pour augmenter autant qu'il est en nous l'hommage et la vйnйration que l'on tйmoigne chaque jour а son image miraculeuse par laquelle elle a daignй rйpondre au salut que lui fit son serviteur et ami particulier saint Bernard dans l'abbaye d'Afflighem, oщ jusqu'а ce jour on la conserve avec grand respect, nous accordons les indulgences suivantes, aux jours ci-aprиs mentionnйs, а tous les fidиles qui salueront cinq fois dйvotement, par la Salutation angйlique, la susdite image de la trиs-sainte Vierge MARIE, afin que par son aide la sainte Eglise notre Mиre soit exaltйe, et les hйrйsies extirpйes, que par sa mйdiation les princes catholiques soient unis, et que nous obtenions par son intercession une paix universelle.

1^o A chaque fкte de la trиs-sainte Vierge que l'on cйlиbre dans l'Eglise et durant les octaves, en rйcitant les priиres susdites, 40 jours d'indulgence;

2^o A chaque samedi de l'annйe, 30 jours;

3^o A chaque jour de la semaine, 20 jours

1830B En tйmoignage de foi, les prйsentes ont йtй signйes de notre main et munies de notre sceau. A Bruxelles, le 20 mai 1647. Manu propria: JACOB, aertsbischop van Mechelen. (Pour traduction fidиle de l'original flamand. A. R. moine d'Afflighem.)

XXVII. — 1657. Ad B. V. MARIAM Epicinium, jubilante Domno Odone Cambier.

XXVIII. — A. 1745. Benedicti PP. XIV breve gratiosum.

BENEDICTUS PP. XIV AD PERPETUAM REI MEMORIAM.

Omnium saluti paterna charitate intenti, sacra interdum loca spiritualibus indulgentiarum muneribus decoramus, ut inde fidelium defunctorum animae Domini nostri Jesu Christi ejusque sanctorum suffragia meritorum consequi, et illis adjutae ex purgatorii poenis ad aeternam salutem per Dei misericordiam perduci valeant. Volentes igitur ecclesiam Abbatiae sub invocatione SS. Petri et Pauli apostolorum de Afflighem, Mechliniensis seu alterius civitatis vel Dioecesis, ordinis S. Benedicti, in qua aliud altare privilegiatum perpetuum vel ad tempus non reperitur concessum, et quatenus reperiatur, per praesentes auctoritate apostolica revocamus; et 1831C in ea situm altare B. MARIAE Virginis, quae, ut traditur, Sancto Bernardo loquuta est, hoc speciali dono illustrare, auctoritate nobis a Domino tradita, ac de omnipotentis Dei misericordia et Beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus auctoritate confisi; supplicationibus filii nostri Philippi Thomae S. R. E. presbyteri cardinalis de Alsatia, metropolitanae ecclesiae Mechliniensis ex concessione et dispensatione apostolica Praesulis nomine, nobis super hoc humiliter porrectis inclinati: ut quandocunque sacerdos aliquis secularis vel cujusvis ordinis regularis sacrosanctum Missae sacrificium pro anima cujusque fidelis, quae Deo in charitate conjuncta ab hac luce migraverit, ad hujusmodi altare celebrabit, anima ipsa de thesauro Ecclesiae per modum suffragii indulgentiam consequatur; ita ut ejusdem Domini nostri J. C. ac Beatae M. Virginis, sanctorumque omnium meritis sibi suffragantibus, a purgatorii poenis liberetur, concedimus et indulgemus; in contrarium 1831D facientibus non obstantibus quibuscumque; praesentibus, perpetuis futuris temporibus, valituris. — Datum Romae, apud S. Mariam Majorem sub annulo piscatoris, die XI, jul. 1745, pontific. nostri a^o v^o.

Infra habebatur: Pro Domino Passioneo, Johannes Hovius substitutus. — Et a latere: Publicetur.

Datum Mechliniae die 22 sept. 1745. Subscriptum erat. Tho. card. archiepiscopus Mechliniensis. Ad calcem. De mandato Eminentiae suae M. Holvoet. Secret.

Ex originali authentico Afflighemensi.

XXIX. — A. 1802. R. D. Beda Regaus, ultimus praepositus, titulo ultimo Mariana monumenta renovat atque confirmat.

Quantum ad imagines Divae Virginis MARIAE Hafflighemenses 1832A (sic), sciendum est, quod ex traditione teneamus, quod, cum S. Bernardus apud nos esset anno 1147 ante quadragesimam sub abbate nostro, non Godescalco, ut quaedam historiae habent, sed abbate Petro, et diremisset litem inter Ninovienses et Dilegemenses, cujus litteris subscripsit dictus Petrus, ipse, cum conventu nostro, dicens: AVE MARIA, audiverit resalutantem statuam: SALVE BERNARDE. Haec imago erat in ambitu super suam basim, et anno 1580 in hyeme a basi sua dejecta fuit ab iconoclastis in duas partes, praeter duo capita, quae nunquam potuerunt inveniri.

Anno 1606, dictae partes missae sunt Mechliniam, et inde factae sunt duae novae imagines; sedulamque curam nostri injunxerunt, ut non tantum fragmenta notabilia, quae inter sculpendum deciderent, sed etiam minimae arenae dictarum partium conservarentur.

Contingit ergo, quod cum nostri religiosi fundunt parvas imagines, singulis earum immisceant et infundant 1832B ex dictis pulveribus; de quibus imaginibus constant quaedam miracula. Et tales sunt quae adhuc hodiedum deferuntur, ac piis fidelibus distribuuntur.

Quod attestor: BEDA praepositus Hafflighem 1802.

Propria testis manu transumptum.

XXX. Epimetrum ad honorem B. M. Virginis et B. Bernardi sui devoti capellani, qui infra octavam Assumptionis B. M. assumptus fuit ex hoc mundo, positus est hymnus iste:

(Ex cod. Bibl. publ. Leod. 112.) D.