DOMINICA IV POST PENTECOSTEN. SERMO De David et Golia, et quinque lapidibus. (I Reg. XVII, 40.)

0333C 1. Audivimus ex libro Regum, Goliam, virum procerae staturae, praesumentem super multa fortitudine et magnitudine corporis sui, vociferantem adversus phalangas Israel, et provocantem eas ad singulare certamen: audivimus etiam a Deo suscitatum spiritum pueri junioris, ut indigne ferret virum spurium et incircumcisum, castris Israel et Dei summi exprobrantem agminibus. Spectavimus 0333D procedentem adolescentulum in funda et lapide adversus monstruosae magnitudinis hominem loricatum, et clypeo protectum ac galea, caeterisque terribilem militaribus armis. Si qua in nobis erant viscera pietatis, non potuimus non timere sic ineunti conflictum, non congaudere vincenti. Laudavimus magnanimitatem parvuli, quod comederet animam ejus zelus domus Dei, et opprobria exprobrantium ei a se non duceret aliena; sed tanquam ad propriam moveretur injuriam, et doleret super 0334C contritione Joseph. Mirati sumus tantam in adolescente fiduciam, quanta non inveniretur in universo Israele. Collatam denique coelitus victoriam, et divina manifeste patratam virtute, tam laeti suscepimus, quam solliciti certamen spectavimus armati fide parvuli, et gloriantis propria in virtute gigantis.

2. Jam si spiritualem, secundum Apostoli testimonium, 0334D legem esse non ignoramus (Rom. VII, 14), et scriptam esse propter nos non solum exterioris superficiei oblectandos aspectu, sed interiorum quoque sensuum gustu, tanquam medulla tritici, satiandos: considerandum nobis est quisnam videatur iste Golias, qui populo Dei, jam repromissionis terram ingresso, jamque multis ex hostibus triumphanti, solus exprobrare praesumit, elatus et inflatus spiritu carnis suae. Credo enim non incongrue in superbo homine superbiae vitium designari. Ipsum 0335A namque est peccatum maximum, quod Dei populo magis insultat, et insurgit specialiter adversus eos, qui caetera jam videantur vicisse peccata. Hinc est quod provocat, ad singulare certamen, tanquam caeteris jam subactis. Nam et Philistaei illo in tempore timebant omnino adversus Israel inire conflictum, nisi quod de Golia, enormis magnitudinis viro, eorum fiducia tota pendebat. Unde enim ejusmodi animam superbia tentet, quam sibi subjugavit invidia, seu tepiditas ea, quae solet Deo vomitum provocare (Apoc. III, 16); aut pigritia, quae facit ut boum stercoribus lapidetur? (Eccli. XXII, 2.) Unde, inquam, ei superbia, unde extollentia oculorum, cui adeo caetera vitia dominantur, ut dijudicari se ab universis tanquam 0335B male sibi conscius arbitretur? Quis denique nisi manu fortis, qui caetera jam sibi potenti virtute vitia subjugavit, adversus nequissimum superbiae vitium dimicaturus accedat? Procedat, inquam, David manu fortis, quoniam non est vincere tantum hostem, nisi in manu forti. Armetur ipse contra Goliam, qui et ursum vicerit et leonem.

3. Videat sane, utrum Saulis ei arma possint prodesse, utrum saeculari sapientia et philosophicis traditionibus, 937 seu etiam divinarum superficie Scripturarum, quam nimirum occidentem litteram vocat Apostolus (II Cor. III, 6): videat, inquam, utrum his armis debellare superbiam, utrum hac via humilitatem apprehendere possit, ut onerari 0335C sese magis quam roborari sentiens, hujusmodi arma atque impedimenta projiciat, jactans omnino cogitatum suum in Domino; et de propria penitus desperans industria, sola fide armatus, non reputet Goliae proceritatem, ne forte magnitudinis ejus mole prematur, sed potius psallat spiritu, psallat et mente: Dominus, inquiens, defensor vitae meae; a quo trepidabo? (Psal. XXVI, 1.) Nam et Petrus dum nec ventorum violentiam, nec maris profundum, corporisque pondus consideraret, in verbo Domini jactans semetipsum, nec perire potuit, nec timere. At ubi vidit ventum validum venientem, timuit, ipsoque timore protinus mergi coepit (Matth. XIV, 28-30). Simile aliquid etiam nunc athletae 0335D nostro rex Saul suadere tentat: Non potes, inquiens, resistere Philistaeo isti, nec pugnare adversus eum, quoniam puer es, hic autem vir bellator ab adolescentia sua. Verumtamen non acquiescit ille tale aliquid meditari; sed praesumens de virtute ejus, cujus auxilio priora certamina jam vicisset, accedit intrepidus. Colligit igitur, abjectis armis Saulis, quinque lapides de torrente, quos nimirum, cum levia quaeque tolleret, levigare torrens potuit, sed non etiam tollere secum. Torrens quippe (quem utinam pertranseat anima nostra) saeculum praesens est, Scriptura teste, quoniam generatio advenit et generatio praeterit (Eccle. I, 4); tanquam tumens unda undam implens. Quia ergo omnis caro fenum, et omnis gloria ejus tanquam flos agri, hujusmodi 0336A levia facile secum trahit torrens inundans: verbum autem Domini, nullis fluctibus cedens, manet in aeternum (Isa. XL, 6, 8).

4. Arbitror proinde non incongrue quinque lapidibus istis, quinquepartitum verbum intelligi, comminationis, promissionis, dilectionis, imitationis et orationis. Horum quinque verborum late patens copia in divinarum reperitur serie Scripturarum. Et forte ipsa sunt quinque verba, quorum meminit Paulus, malens quinque verba loqui in sensu, quam decem millia in lingua (I Cor. XIV, 19). Praeterit enim figura hujus mundi (I Cor. VII, 31); et juxta aliud testimonium: Et mundus transit, et concupiscentia ejus (I Joan. II, 17). Haec autem verba transeunte mundo non modo manent, verum etiam levigantur 0336B magis, dum pertranseuntibus pluribus multiplex est scientia. Jam vero collectos istos lapides contra superbiae spiritum dimicaturus David in vase memoriae suae reponat, considerans quanta nobis comminetur Deus, quanta promittat, quantam nobis exhibeat charitatem, et quam multa nobis sanctitatis exempla proponat, quemadmodum denique orationum nobis ubique commendet instantiam. Hos, inquam, lapides secum tollat, quisquis superbiae vitium debellare festinat: ut quoties venenatum audet erigere caput, quilibet ex his lapidibus manui cogitationis ejus primus occurrat, percussus in fronte Golias dejiciatur, opertus confusione. In quo sane conflictu funda quoque necessaria est, longanimitatis formam habens, 0336C quam huic maxime certamini nulla ratione deesse necesse est.

5. Quoties ergo vanitatis cogitatio mentem pulsat, si ex intimo cordis affectu divinas expavescere coeperis comminationes, seu promissiones ejus desiderare, non sustinet Golias utriuslibet lapidis ictum <alias, jactum>, sed reprimitur illico tumor omnis. Quod si venerit in mentem dilectio illa tam ineffabilis, quam tibi Deus majestatis exhibuit; an non illico inardescens ad charitatem, prorsus abominari incipis et abjicere vanitatem? Sic et exempla sanctorum si diligenti tibi consideratione proponas, erit sine dubio ad reprimendam elationem cogitatio ista perutilis. Jam vero si forte insurgente 0336D subito elatione, nihil ex his quae diximus apprehendere quiverit manus tua; toto fervore ad eam convertere, quae sola restat, orationem: et continuo quem elevatum videras et exaltatum sicut cedros Libani, subversus impius, jam non erit.

938 6. Sed quaeras fortasse, quemadmodum suo ipsius gladio Goliae possis abscindere caput: id enim tanto tibi jucundius, quanto molestius hosti. Dico breviter, quoniam expertis loquor, et qui facile capiant et advertant sine mora, quod in semetipsis crebro sentiunt actitari. Quoties te, provocante vanitate, ad recordationem comminationis divinae, seu promissionis, aut caeterorum, quae supra diximus, confundi coeperis et erubescere, 0337A devictus <alias, dejectus> est quidem Golias, sed forsitan adhuc vivit. Accede itaque propius, ne forte resurgat; et stans super eum mucrone proprio caput ejus abscinde, de ea ipse quae te appetit vanitate perimens vanitatem. Elata siquidem 0338A cogitatione pulsatus, si ex ea ipsa materiam et occasionem sumas humilitatis, quo nimirum humilius deinceps et abjectius, tanquam de superbo homine, sentias de teipso; Goliam utique Goliae gladio peremisti.